آفت دهان چیست و چطور آن را برای همیشه درمان کنیم؟
آفت دهان یکی از رایج ترین مشکلات مرتبط با حفره دهان است و شامل زخم یا زخم های کوچکس است که می توانند باعث ناراحتی و اختلال در جویدن یا صحبت کردن شما شوند. در این مقاله، علل، علائم، گزینه‌های درمانی و راهکارهای پیشگیری از این زخم ها را بررسی می‌کنیم. خواندن این مقاله مخصوصا برای افرادی که به صورت مزمن و مکرر این ضایعات را تجربه می کنند می تواند مفید باشد.
آفت دهان چیست؟
آفت‌ها (Canker sores) زخم‌های کم عمق و دردناکی هستند که می‌توانند روی بافت‌های نرم داخل دهان ایجاد شوند. آنها معمولاً گرد یا بیضی شکل با مرکز سفید یا زرد و حاشیه قرمز هستند.
این زخم‌ها می‌توانند در داخل لب‌ها، بخش داخلی گونه، زبان یا حتی روی سقف دهان ایجاد شوند. البته روی سقف دهان مکان خیلی شایعی برای بروزشان نیست ولی اگر با توصیفی که خواندید ضایعه ای روی سقف دهان دیدید بدانید که همان آفت است.
علل آفت دهان چیست؟
علت دقیق آفت دهان هنوز مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند. به عنوان مثال تا اینجا می دانیم که موارد زیر همگی تا حد زیادی می توانند باعث ایجاد یا تشدید این زخم ها شود:
- وارد شدن ضربه یا آسیب به دهان
- داشتن استرس عاطفی
- تغییرات هورمونی
- کمبود برخی از ویتامین ها و مواد معدنی
- سیستم ایمنی ضعیف شده
- برخی غذاها و نوشیدنی ها
- بروز واکنش های آلرژیتیک به دنبال مصرف برخی داروها و مواد خوراکی
- استعداد ژنتیکی (واقعا بعضی ها بدون هیچ دلیل خاصی به صورت مکرر این ضایعات را تجربه می کنند، به نظر می رسد که این نشان دهنده یک مشکل ارثی و ژنتیکی باشد)
با انواع آفت ها بیشتر آشنا شوید
آفت دهان می‌تواند بر اساس اندازه و شدت به سه نوع اصلی طبقه‌بندی کرد:
- نوع ماینور یا خفیف: این زخم‌ها شایع‌ترین نوع هستند و معمولاً کمتر از 1 سانتی‌متر قطر دارند. آنها معمولاً طی یک تا دو هفته بدون ایجاد اسکار (جای) به صورت خود به خود بهبود می یابند و نباید نگرانشان باشید.
- نوع کمپلکس یا ماژور یا بزرگ: این زخم‌ها بزرگ‌تر و عمیق‌تر از آفت دهان ماینور هستند و اغلب بیش از 1 سانتی‌متر قطر دارند. ممکن است چندین هفته طول بکشد تا بهبود یابند و ممکن است جای زخم بعد از التیام تا مدت زیادی باقی بماند.
- نوع هرپتی‌فرم: این زخم‌ها علی‌رغم نامی که دارند، مربوط به ویروس تبخال نیستند. آنها با دسته‌هایی از زخم‌های کوچک به اندازه سر سوزن مشخص می‌شوند که در هم تنیده اند و با هم زخم‌های بزرگ‌تری به شکل نامنظم ایجاد می‌کنند.
علائم و نشانه ها آفت ها چیست؟
علائم و نشانه های آفت دهان ممکن است بسته به نوع و شدت زخم متفاوت باشد. علائم رایج که در بیشتر افراد دیده و احساس می شوند عبارتند از:
- درد یا ناراحتی
- احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن قبل از ظاهر شدن زخم
- تورم و قرمزی
- مرکز سفید یا زرد با حاشیه قرمز
- مشکل در خوردن، نوشیدن یا صحبت کردن
چطور نوع و علت دقیق این زخم ها را تشخیص دهیم؟
در بیشتر موارد اصلا نیازی به تشخیص خاصی نیست و خودتان هم می توانید آن ها را شناسایی کنید اما در مواردی که موقعیت آفت مشخص نیست یا اینکه علائم شدید هستند ممکن است تشخیص تنها توسط دندانپزشک ممکن باشد. اگر به کررات یا اصطلاحا به صورت مزمن این ضایعات را تجربه می کنید ممکن است نیاز به نمونه برداری و یا آزمایش های تخصصی باشد.
روش های درمان آفت دهان چیست؟
درمان خانگی
خوشبختانه بیشتر زخم های آفت دهان بدون نیاز به مداخله خاصی خود به خود درمان می شوند. اما اگر در حال حاظر از علائم این زخم ها رنج میبرید می توانید با روش های خانگی آن ها را تسکین داده و به بهبودی شان کمک کنید. برخی از روش های خانگی برای این منظور عبارتند از:
- شستشوی دهان با آب نمک
- استفاده از خمیر درست شده با جوش شیرین
- اعمال عسل به محل ضایعه
- استفاده از ژل آلوئه ورا
- شستشوی دهان با دمنوش بابونه
- دریافت مکمل های ویتامینی و مواد معدنی (اگر با کمبود این موارد روبرو هستید)
داروهای بدون نسخه
بجز درمان های خانگی شما همچنین می توانید از یک سری داروی بدون نسخه برای درمان آفت دهان نیز استفاده کنید. این داروها عبارتند از:
- ژ هال و پماد خوراکی
- دهانشویه ها
- مسکن های خوراکی معمولی
داروهای تجویزی
برای زخم های شدید یا عود کننده آفت دهان، پزشک ممکن است داروهای خاصی را برای کمک به مدیریت علائم و جلوگیری از شیوع بیشتر تجویز کند. این داروها که فقط با نسخه قابل خریداری هستند عبارتند از:
- کورتیکواستروئیدهای موضعی
- آنتی بیوتیک های خوراکی
- سرکوب کننده های ایمنی
- کورتیکواستروئیدهای خوراکی
- داروهای ضد ویروسی خوراکی (در موارد نادر)
چطور از بروز این زخم ها پیشگیری کنیم؟
در مورد آفت ها همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. با دنبال کردن چند نکته زیر می توانید تا حد زیادی از بروز این زخم ها پیشگیری کنید:
- بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید
- از مصرف غذاها و نوشیدنی ها تحریک کننده مخاط دهان خودداری کنید
- سطح استرس خود را مدیریت کنید
- از آسیب رساندن به دهان خودداری کنید
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید
- ویتامین ها و مواد معدنی کافی دریافت کنید
- سیگار را ترک کنید و مصرف الکل را محدود کنید
در خصوص آفت دهان چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اکثر آفت‌ها در عرض چند هفته خود به خود بهبود می‌یابند. با این حال اگر هر یک از موارد زیر شامل شما می شود حتما به پزشک مراجعه کنید:
- زخم ها به طور غیرعادی بزرگ یا پایدار هستند
- درد شدید است و زندگی روزمره شما را تحت تاثیر قرار می دهد
- شما به طور مکرر آفت دهان تجربه می کنید
- زخم ها با علائم دیگری مانند تب یا تورم غدد لنفاوی همراه هستند
عوارض جدی آفت دهان چیست؟
در بیشتر موارد، این زخم ها بی ضرر هستند و خود به خود برطرف می شوند. با این حال، در برخی موارد نیز، ممکن است عوارضی ایجاد شود. این عوارض می تواند شامل عفونت های باکتریایی، طولانی شدن مدت درمان، به جای ماندن اسکار و مشکل در خوردن یا نوشیدن باشد.
آفت ها چه تفاوتی با تبخال دارند؟
آفت ها و تبخال به دلیل ظاهر مشابه اغلب با هم اشتباه گرفته می شوند، اما آنها یکسان نیستند. آفت ها در داخل دهان ایجاد می شود، در حالی که تبخال معمولاً روی لب ها یا اطراف دهان ایجاد می شود. تبخال ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است و بر خلاف آفت ها، مسری است.
نکات پایانی در خصوص این زخم ها
آفت دهان می تواند یک مزاحم واقعی باشد و باعث درد و ناراحتی زیادی شود. با این حال، با داشتن اطلاعات کافی درباره آن و در پیش گرفتن درمان مناسب، می توانید به طور موثر این زخم های مزاحم را مدیریت کرده و از بروز مجدد آن ها پیشگیری کنید. به یاد داشته باشید که بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید، از عوامل محرک اجتناب کنید و در صورت نیاز از متخصص کمک بگیرید. با انجام اقدامات پیشگیرانه، می توانید تأثیر آفت بر زندگی روزمره خود را به حداقل برسانید.
پاسخ به سوالات رایج
خیر، آن ها مسری نیستند زیرا اصوللا توسط ویروس ایجاد نمی شوند و نمی توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
در بیشتر موارد، آفت دهان نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای نیست. با این حال، اگر اغلب زخم های شدید یا مداوم را تجربه می کنید، بهتر است با یک متخصص مشورت کنید.
بله، استرس عاطفی می تواند عاملی موثر در ایجاد این زخم ها باشد. یافتن راه های سالم برای مدیریت استرس می تواند به جلوگیری از شیوع بیماری کمک کند.
بله، برخی از غذاها مانند مرکبات، غذاهای تند و شکلات می توانند باعث ایجاد آفت در افرادی شوند که به آنها حساسیت دارند. از این رو شناسایی و اجتناب از هر گونه آلرژن بالقوه ای که ممکن است در ایجاد این زخم ها نقش داشته باشد، مهم است.
