آیا دندان عصب کشی شده هم عفونت می کند؟
شاید شما هم تصور می کنید که وقتی دندانی عصب کشی می شود، دیگر کارش تمام است و هیچ وقت دردسر درست نمی کند. به هر حال، عصب آن کشیده شده و به اصطلاح مرده است. اما ناگهان، همان دندان شروع به درد می کند، لثه اش ورم می کند و شما با ناباوری از خودتان می پرسید: “مگر ممکن است؟!” بله، متأسفانه عفونت دندان عصب کشی شده یک اتفاق غیرمنتظره اما ممکن است. این وضعیت می تواند باعث سردرگمی و ناامیدی شما شود. اما چرا این اتفاق می افتد؟ علائم آن چیست و مهم تر از همه، برای نجات این دندان چه کاری می توانید انجام دهید؟ بیایید با هم، به زبان ساده، این موضوع را کاملاً بررسی کنیم.
بیشتر بخوانید: وقتی دندان تان عفونت کرده، آیا حتماً باید آن را بکشید؟
چرا دندانی که “مرده” است، دوباره عفونت می کند؟
برای اینکه بفهمیم چرا عفونت دندان عصب کشی شده رخ می دهد، باید یک تصور اشتباه را اصلاح کنیم. در فرآیند عصب کشی (درمان ریشه)، دندانپزشک بافت نرم، عروق و اعصاب را از داخل کانال های ریشه خارج می کند. اما خودِ دندان، به عنوان یک ساختار سخت، همچنان توسط بافت های زنده اطرافش (لثه، استخوان و لیگامان های پریودنتال) در فک نگه داشته شده است. عفونت مجدد، معمولاً به این معنی است که باکتری ها دوباره راهی برای نفوذ به سیستم کانال های ریشه یا ناحیه اطراف آن پیدا کرده اند.
دلایل اصلی این اتفاق ناخوشایند را می توان به چند دسته تقسیم کرد:
۱. درمان ریشه اولیه ناموفق
این شایع ترین دلیل است. سیستم کانال های ریشه دندان، یک ساختار بسیار پیچیده و ظریف است که گاهی اوقات شامل شاخه های فرعی میکروسکوپی، انحناهای شدید یا کانال های اضافی پنهان است.
- کانال های تمیز نشده: ممکن است به دلیل پیچیدگی آناتومی، دندانپزشک نتوانسته باشد به تمام شاخه های کانال دسترسی پیدا کند و تمام بافت های عفونی را خارج کند. باکتری های باقی در این پناهگاه ها، به مرور زمان دوباره تکثیر می شوند و باعث عفونت مجدد می شوند.
- پر کردن ناقص کانال: اگر کانال های ریشه به طور کامل و تا انتها با ماده مخصوص (گوتاپرکا) پر و مهر و موم نشوند، یک فضای خالی برای رشد مجدد باکتری ها باقی می ماند.
۲. یک مشکل جدید
گاهی اوقات درمان ریشه اولیه کاملاً موفق بوده، اما یک اتفاق جدید باعث ورود دوباره باکتری ها به داخل دندان می شود.
- پوسیدگی جدید: اگر در تاج همان دندان عصب کشی شده، یک پوسیدگی جدید ایجاد شود، باکتری ها می توانند از طریق این پوسیدگی، از کنار ماده پرکننده کانال عبور کنند و دوباره خود را به انتهای ریشه برسانند.
- نشتی یا شکستگی ترمیم نهایی: پرکردگی یا روکشی که روی دندان عصب کشی شده قرار گرفته، نقش یک سد محافظ را دارد. اگر این ترمیم دچار شکستگی، ترک یا نشتی در لبه ها شود، مسیر نفوذ باکتری ها باز خواهد شد.
- ترک خوردن دندان: ایجاد یک ترک جدید در ریشه یا تاج دندان، یک بزرگراه برای ورود باکتری ها به سیستم کانال های مهر و موم شده ایجاد می کند.
۳. منشأ عفونت از بیرون دندان
در موارد کمتر شایع، ممکن است مشکل اصلاً از داخل دندان نباشد، بلکه عفونت از بافت های لثه اطراف به انتهای ریشه سرایت کند. این وضعیت در بیمارانی که به بیماری پیشرفته لثه (پریودنتیت) مبتلا هستند، دیده می شود.
بیشتر بخوانید: عفونت دندان عقل چطور شروع می شود و بهترین روش درمان آن چیست؟
علائم عفونت دندان عصب کشی شده چیست؟
علائم این مشکل می تواند بسیار شبیه به علائم عفونت یک دندان زنده باشد، با این تفاوت که شاید انتظارش را نداشته باشید.
- درد هنگام جویدن یا لمس دندان: این شایع ترین علامت است. دندان به فشار حساس می شود چون عفونت باعث التهاب در استخوان و بافت های اطراف انتهای ریشه می شود.
- درد خود به خود و مداوم: اگرچه عصب داخل دندان دیگر وجود ندارد، اما اعصاب موجود در استخوان و بافت های اطراف می توانند درد را احساس کنند.
- ورم لثه یا ایجاد جوش چرکی: ممکن است متوجه یک برجستگی کوچک و چرکی (فیستول) روی لثه در ناحیه انتهای ریشه دندان شوید که گاهی اوقات تخلیه می شود.
- ورم صورت: در موارد شدید، عفونت می تواند گسترش پیدا کند و باعث ورم در ناحیه گونه یا فک شود.
- احساس لقی جزئی در دندان: التهاب اطراف ریشه می تواند باعث شود دندان کمی لق به نظر برسد.
اگر هر یک از این علائم را در یک دندان عصب کشی شده تجربه کردید، باید آن را جدی بگیرید و در اسرع وقت به دندانپزشک یا متخصص ریشه مراجعه کنید.
برای نجات این دندان چه گزینه هایی وجود دارد؟
خبر خوب این است که عفونت دندان عصب کشی شده در بسیاری از موارد قابل درمان است و شما مجبور نیستید دندان تان را بکشید. راه حل ها بسته به علت و شدت مشکل، متفاوت هستند.
| راه حل درمانی | این روش برای چه زمانی مناسب است؟ | توضیحات کامل |
| درمان مجدد ریشه (Retreatment) | این اولین و رایج ترین راه حل است. زمانی که مشکل از درمان ریشه اولیه باشد (مثلاً کانال تمیز نشده یا پرکردگی ناقص). | متخصص ریشه (اندودنتیست) مواد پرکننده قبلی را از داخل کانال ها خارج می کند. دوباره کل سیستم کانال را به دقت تمیز و ضدعفونی می کند و سپس با مواد جدید، آن را به شکل صحیح پر و مهر و موم می کند. |
| جراحی انتهای ریشه (Apicoectomy) | زمانی که درمان مجدد ریشه امکان پذیر نباشد یا موفقیت آمیز نبوده باشد، یا زمانی که یک کیست در انتهای ریشه وجود داشته باشد. | در این روش، جراح از طریق یک برش کوچک در لثه، مستقیماً به انتهای ریشه دسترسی پیدا می کند. نوک عفونی ریشه را قطع کرده، کیست یا بافت عفونی اطراف آن را خارج می کند و سپس انتهای ریشه را با یک ماده مخصوص مهر و موم می کند. |
| کشیدن دندان (Extraction) | این آخرین راه حل است. زمانی که دندان دچار شکستگی عمودی ریشه شده باشد، تخریب تاج بسیار گسترده باشد یا هیچ کدام از روش های دیگر موفقیت آمیز نباشند. | در این حالت، دندان به طور کامل کشیده می شود و پس از بهبودی، باید جای خالی آن را با ایمپلنت، بریج یا پروتز پارسیل جایگزین کنید. |
بهترین راه درمان کدام است؟
تصمیم گیری در مورد بهترین روش درمانی، بر عهده متخصص ریشه است. او با استفاده از معاینه دقیق و رادیوگرافی های پیشرفته (مانند CBCT)، علت دقیق عفونت دندان عصب کشی شده شما را تشخیص می دهد و بهترین و موفق ترین راه برای نجات دندان تان را به شما پیشنهاد خواهد داد.
در نهایت پیشگیری بهتر از درمان است!
در نهایت، به یاد داشته باشید که یک دندان عصب کشی شده، اگرچه دیگر درد ناشی از سرما و گرما را حس نمی کند، اما هنوز یک عضو زنده در بدن شماست که نیاز به مراقبت دارد. با رعایت بهداشت عالی، ترمیم مناسب تاج دندان و مراجعات منظم به دندانپزشک، می توانید شانس موفقیت درمان ریشه خود را به حداکثر برسانید و از بروز عفونت های مجدد در آینده جلوگیری کنید.
سوالات متداول درباره عفونت دندان عصب کشی شده
بله، درد خفیف تا متوسط برای چند روز پس از درمان ریشه، به خصوص هنگام جویدن، طبیعی است. اما اگر این درد پس از چند روز شدیدتر شد یا علائم جدیدی مانند ورم ظاهر شد، باید با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
این اتفاق معمولاً به دلیل نفوذ تدریجی و آهسته باکتری ها در طول سالیان، از طریق یک پوسیدگی جدید یا نشتی ترمیم رخ می دهد.
خیر. آنتی بیوتیک فقط می تواند علائم حاد (مانند درد و ورم) را به طور موقت کنترل کند. اما منبع اصلی عفونت که باکتری های داخل دندان هستند را از بین نمی برد. برای درمان قطعی، حتماً باید یکی از درمان های دندانپزشکی را انجام دهید.
موفقیت این درمان بسیار بالاست. در دستان یک متخصص ریشه ماهر، شانس موفقیت درمان مجدد ریشه معمولاً بین ۷۵ تا ۹۵ درصد است.
