آشنایی با انواع سیم ارتودنسی (موتور اصلی حرکت دندان های شما)

اگر در حال حاضر تحت درمان ارتودنسی هستید یا قصد شروع آن را دارید، حتماً با جلسات منظم ماهانه آشنایید؛ همان جلساتی که در آن متخصص ارتودنسی دستگاه های شما را تنظیم می کند. اما آیا تا به حال به آن سیم نازکی که از میان براکت هایتان عبور می کند، با دقت نگاه کرده اید؟ آن سیم ساده، در واقع قهرمان اصلی و موتور محرک کل فرآیند درمان شماست. درک انواع سیم ارتودنسی و تفاوت هایشان، مانند این است که پرده از راز جادویی که دندان هایتان را حرکت می دهد، بردارید.

سیم ارتودنسی چگونه دندان های شما را حرکت می دهد؟

بسیاری از افراد تصور می کنند که براکت ها (نگین های فلزی یا سرامیکی) کار اصلی را انجام می دهند. اما در واقعیت، براکت ها فقط مانند دستگیره هایی هستند که به دندان ها چسبیده اند. این سیم ارتودنسی است که با عبور از میان این دستگیره ها، نیروی فعال و هوشمندانه ای را اعمال می کند که دندان ها را به سمت موقعیت صحیح شان هدایت می نماید.

سیم ارتودنسی، راننده و فرمانروای اصلی این سفر است؛ یک شاهکار کوچک مهندسی مواد که با ویژگی های منحصر به فرد خود، معماری لبخند شما را از نو می سازد.

چرا در هر جلسه ارتودنسی سیم دندان من عوض می شود؟

یکی از سوالات رایج این است که چرا متخصص در هر جلسه، سیم ها را عوض می کند؟ پاسخ این است که درمان ارتودنسی یک فرآیند مرحله بندی شده است و هر مرحله، به یک نوع سیم با ویژگی های خاص نیاز دارد.

مراحل اولیه درمان با سیم های انعطاف پذیر

در ابتدای درمان، زمانی که دندان ها بسیار نامرتب و شلوغ هستند، به یک سیم بسیار انعطاف پذیر و ملایم نیاز داریم. این سیم باید بتواند به راحتی از میان تمام براکت هایی که در ارتفاع ها و زوایای مختلف قرار دارند، عبور کند و یک نیروی سبک و پیوسته را برای مرتب کردن اولیه دندان ها اعمال نماید. این سیم ها معمولاً گرد و بسیار الاستیک هستند.

مراحل میانی درمان با سیم های قدرتمندتر

پس از اینکه دندان ها تا حد زیادی در یک قوس مرتب قرار گرفتند، نوبت به حرکات اصلی مانند بستن فاصله های ناشی از کشیدن دندان یا اصلاحات دقیق تر بایت می رسد. در این مرحله، به سیم های قوی تر و محکم تری نیاز است که بتوانند دندان ها را به صورت گروهی و با کنترل بیشتر حرکت دهند. این سیم ها معمولاً ضخیم تر و چهارگوش هستند.

مراحل پایانی درمان با سیم های محکم و نهایی

در ماه های پایانی درمان، از سیم های بسیار سفت و محکمی استفاده می شود که تقریباً هیچ انعطافی ندارند. وظیفه این سیم ها، انجام تنظیمات بسیار دقیق و نهایی روی موقعیت هر دندان است؛ به خصوص زاویه ریشه آن ها (که به آن گشتاور یا Torque می گویند). این سیم ها نتیجه نهایی را بی نقص و پایدار می کنند.

معرفی انواع سیم ارتودنسی بر اساس جنس

تفاوت اصلی در عملکرد سیم ها، به جنس و آلیاژ به کار رفته در ساخت آن ها برمی گردد. سه خانواده اصلی از انواع سیم ارتودنسی وجود دارد که هر کدام ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند.

۱. سیم های نیکل تیتانیوم (NiTi): سیم های هوشمند حافظه دار

این سیم ها انقلابی در دنیای ارتودنسی ایجاد کردند. ویژگی اصلی آن ها، “حافظه شکلی (Shape Memory)” و “خاصیت فوق ارتجاعی  (Super-elasticity)” است.

• حافظه شکلی: سیم NiTi در ابتدا به شکل یک قوس ایده آل و بی نقص ساخته می شود. متخصص ارتودنسی آن را خم می کند و در براکت های نامرتب شما قرار می دهد. این سیم “به یاد دارد” که شکل اولیه آن چگونه بوده و به آرامی تلاش می کند تا به همان شکل قوس ایده آل خود بازگردد و در این مسیر، دندان ها را نیز با خود همراه می کند.
• فوق ارتجاعی: این سیم ها می توانند بدون تغییر شکل دائمی، به میزان زیادی خم شوند و یک نیروی بسیار ملایم و پیوسته را آزاد کنند. این ویژگی آن ها را به بهترین گزینه برای مراحل اولیه درمان تبدیل کرده است.
• نوع پیشرفته تر: سیم های نیکل-تیتانیوم فعال شونده با حرارت (Heat-Activated NiTi) نیز وجود دارند. این سیم ها در دمای اتاق نرم و انعطاف پذیر هستند، اما با قرار گرفتن در گرمای دهان، سفت می شود و نیروی خود را فعال می کنند.

۲. سیم های فولاد ضد زنگ: یک انتخاب کلاسیک و قدرتمند

این آلیاژ برای دهه ها، اسب کاری ارتودنسی بوده است. برخلاف سیم های NiTi، این سیم ها حافظه شکلی ندارند اما بسیار محکم، سفت و قابل اعتماد هستند.

• قابلیت خم شدن: بزرگترین مزیت آن ها این است که متخصص ارتودنسی می تواند به راحتی روی آن ها خم ها و حلقه های دقیقی را برای اعمال نیروهای خاص ایجاد کند.
• اصطکاک کم: سطح صاف آن ها باعث می شود دندان ها راحت تر در طول سیم حرکت کنند که این ویژگی برای بستن فضاها ایده آل است.

این سیم ها معمولاً در مراحل میانی و نهایی درمان (زمانی که به قدرت و کنترل بالا نیاز است) استفاده می شوند.

۳. سیم های بتا تیتانیوم (TMA): پلی بین انعطاف و استحکام

این سیم ها به نوعی یک پل بین انعطاف پذیری NiTi و استحکام فولاد ضد زنگ هستند. آن ها از NiTi سفت تر و از فولاد ضد زنگ انعطاف پذیرترند. سیم های TMA نیز قابلیت خم شدن توسط متخصص را دارند و برای مراحل میانی درمان که نیاز به ترکیبی از قدرت و قابلیت تنظیم دقیق داریم، گزینه ای عالی محسوب می شوند.

جدول مقایسه انواع سیم ارتودنسی

تفاوت سیم های ارتودنسی در شکل و اندازه

علاوه بر جنس، انواع سیم ارتودنسی از نظر شکل سطح مقطع و ضخامت نیز با هم تفاوت دارند:

• سیم های گرد (Round Wires): این سیم ها سطح مقطع دایره ای دارند و معمولاً در مراحل اولیه درمان برای رفع شلوغی و هم سطح سازی اولیه دندان ها استفاده می شوند. آن ها به راحتی در شیار براکت می لغزند.
• سیم های چهارگوش (Rectangular/Square Wires): این سیم ها دارای سطح مقطع مستطیلی یا مربعی هستند. وقتی یک سیم چهارگوش در شیار چهارگوش براکت قرار می گیرد، کنترل کاملی بر روی تمام حرکات دندان، به خصوص حرکت ریشه (گشتاور یا Torque) فراهم می کند. این سیم ها برای مراحل نهایی و تنظیمات دقیق ضروری هستند.

آیا سیم های ارتودنسی همرنگ دندان هم وجود دارند؟

برای بیمارانی که نگران ظاهر فلزی سیم ها هستند، گزینه هایی با روکش های همرنگ دندان (معمولاً سفید یا شفاف) نیز وجود دارد. این روکش ها که از جنس تفلون یا مواد پلیمری دیگر هستند، روی یک سیم استاندارد (معمولاً NiTi) کشیده می شوند تا کمتر به چشم بیایند.

نکته مهم: این روکش ها می توانند اصطکاک را کمی افزایش دهند و روند حرکت دندان را کندتر کنند. همچنین احتمال کنده شدن یا تغییر رنگ روکش در طول زمان وجود دارد.

سوالات متداول درباره انواع سیم ارتودنسی